خوب است بدانید در اکثر دستگاهها صدای واقعی از میکسر عبور نمی کند، بلکه صدا به آن شکلی که فیلترهای زیر و بم عبور می دهند، عبور می کند. به همین خاطر صدا معمولاً دست خورده و غیر طبیعی است. فیلترها سعی می کنند صدای خروجی خود را با صدای واقعی شبیه سازی کنند و به صدای واقعی نزدیک کنند. برخی از آنها هم صدا را روتوش می کنند و کمی آرایش می کنند.
زیر و بم در دستگاههای مختلف کارایی ثابت و تعریف شده ای ندارد! فرکانسی که ولوم زیر یا بم آن را تنظیم می کند و همچنین دامنه آن فرکانس در دستگاههای مختلف مختلف است.
به همین جهت است که صدای دو دستگاه مختلف با تنظیم واحد، زمین تا آسمان متفاوت است.
مثلاً صدای زیر در یک دستگاه ممکن است دامنه کم و فرکانس بالایی داشته باشد که در آن صورت با زیاد کردن ولوم زیر تنها زنگ صدا زیاد می شود (به زبانی صدا به جلیز و بلیز می افتد…) دستگاه دیگر دامنه وسیع تری از فرکانس را کم و زیاد می کند و در نتیجه با زیاد کردن ولوم زیر صدا باز می شود و حتّی ممکن است به حدّی تیز شود که برای گوش زننده باشد.
برای قضاوت در مورد صدای یک دستگاه آن را در کنار دستگاه دیگر قرار دهید و در آنِ واحد صدای هر دو را بشنوید تا به تفاوت صداها پی ببرید!
به صدایی که بسیط و ساده و طبیعی باشد می گویند: فلَت (flat). اکثر میکسرها سعی می کنند صدایی فلت داشته باشند، در مجموع این بهتر از صدای دستکاری شده است و سازگاری بیشتری با صداهای متنوع دارد. اما بعضی میکسرها هم صدای فلتی که دارند باعث می شود که اصلاً صدای دلنشینی نداشته باشند! از این رو در انتخاب میکسر باید خیلی وسواس داشته باشید، چون گاهی حتی با تنظیمات هم نمی توان صدا را درست کرد./ بعضی میکسرها برای کار موسیقی طراحی شده اند که برای ووکال مناسب نیست.
در دستگاههایی که فیلتر غیر حرفه ای دارند معمولاً صدا تهی و غیر واضح است. اولاً نیاز دارید تا کمی صدا را شفاف تر کنید و مید زیر آن را بالا ببرید. ثانیاً صدا همهمه زیادی دارد و نیاز دارید تا مید بم را کاهش بدهید. زیاد شنیده اید که مداح می گوید صدای خودم را نمی شنوم. این یعنی رنج فرکانسی صدای او درست منتقل نمی شود و مخصوصاً مید زیر کم است. هرقدر هم که صدا را زیر کنید خواسته ی او برآورده نمی شود.
در ایران صدای دستگاههای قدیم اکو چنگ خیلی مشتری داشت (برگرفته از مونتاربوهای قدیمی)، صدای این دستگاه را می توان اینگونه تعریف کرد:
- صدای لطیف با زنگ بالا. (10 کیلو هرتز با دامنه کم)
- صدای باز و شفاف. (1 تا 3 کیلو هرتز با دامنه متوسّط)
- صدایی که چندان تیز و گوش خراش نیست.
- صدایی که بُرد ایده آلی دارد و مناسب فضای باز است.
- صدایی که بم ضربه ای با دامنه کم دارد و موجب همهمه در فضا نمی شود. (حدود 70 هرتز با دامنه کم)
از دیگر دستگاههایی که رنج صوتی خوبی دارند و در کشور ما مشتری دارند می توان به میکسر دایناکورد اشاره کرد. صدای این دستگاه یک صدای قدرتی با بم قوی و پاکیزه است. بقیه ی فرکانسها تقریباً خطی هستند. صدای آن نسبت به صدای چنگ عمومی تر است، یعنی این دستگاه با صداهای متنوّع تری تناسب دارد و سازگار است.
عده ای از دستگاههای یاماها هم تعریف می کنند (نه میکسر آن).
دستگاههای حرفه ای تری هم هست که صدای واقعی تر دارند. مثل midas
دو نکته باقی می ماند یکی در مورد میکسر ها و دیگر در مورد دستگاههای ایرانی:
میکسرها گرچه غالباً صدای فلت و خشکی دارند، اما با تنظیمات حرفه ای اکولایزرشان (آنهایی که اکولایزر دارند) می توان تا حدودی صدای دلخواه را از آنها دریافت کرد. البته این کار علاوه بر مهارت و تجربه نیازمند درک صوتی کافی می باشد. علاوه بر اینکه حتی با تنظیمات اکولایزر هم نمی توان صدای دو دستگاه را شبیه سازی کرد.
اما دستگاههای دست ساز ایرانی: این دستگاهها عموماً از روی جاسکو یا چنگ کپی برداری شده اند که آن هم از مدل های قدیمی مونتاربو کپی شده (با کمی حذف و تخلیص!) با این حال دستگاههای ایرانی حتی نتوانسته اند صدایی مثل جاسکو ارائه دهند! با چنین دستگاهی هرقدر هم که زیر و بم را زیاد کنید به صدای مطلوب دست نخواهید یافت.
بهترین رنج فریکانسی:
رنج فرکانسی که توضیح می دهیم در گوش دادن صدا از کامپیوتر و ام پی تری و غیره (که تنظیم اکولایزر دارند) مناسب است.
یک صدای سخنرانی که صدایی گرفته دارد با مدیا پلیر اجرا کنید (البته صدا زیاد از دور ضبط نشده باشد). بر صفحه مدیا پلیر راست کلیک کرده در گزینه enhancements گزینه graphic equalizer را انتخاب كنيد. در صفحه اکولایزر پیش رو این تنظیمات را اعمال کنید:
صدای خروجی را با هدفن گوش دهید.
با وجود این اکولایزر 10 کاناله باز محدودیت زیادی در تنظیم صدای دلخواه وجود دارد! یعنی اگر برای من ممکن بود به جای رنج فرکانسی 2 کیلو، ردیف 3 کیلو را زیاد می کردم.
توجّه کنید که این تنظیمات برای اکولایزر میکسر مناسب نیست.
فرکانسها را به ترتیب توضیح می دهیم:
فرکانس 31 هرتز صدایی فوق العاده بم است که با گوش شنیده نمی شود. البته اگر از باندهای بزرگ استفاده کنید شاهد (پِت پِت) صدا خواهید بود (همچنین فرکانس 62 هرتز تا حدودی).
فرکانس 62 هرتز نسبتاً فرکانس خوبی برای بم است. این بم ضربه ای می تواند حجم و پُریِ صدا را بالا ببرد.
فرکانس 125 هرتز صدایی بم همراه با کمی همهمه است.
فرکانس 250 صدای تو دماغی با همهمه بالا است.
فرکانس 500 صدای بم میانه است که کمی بوق است
فرکانس 1 کیلو هرتز صدای بوق با شفایّت بیشتر است.
فرکانس 2 کیلو هرتز صدای باز و مایه شفافیت صداست. البته گاهی مایه تیز یا بوق شدن صدا نیز می باشد.
فرکانس 4 کیلو هرتز صدایی نسبتاً تیز است و به گوش می زند.
فرکانس بالای 8 کیلو هرتز زنگ و لطافت صداست. صداهایی مثل س و ز را با این فرکانس تجربه کنید!
فرکانس 16 کیلو هرتز بسیار لطیف است به حدی که به گوش نمی آید.
یک باور اشتباه در مورد اکولایزر: افراد کار نا بلد فکر می کنند که زیاد کردن اکولایزر مساوی است با زیاد کردن صدا! هرگز اینچنین نیست، با این کار فقط سیستم صدا از دست در می رود. یک نفر به من می گفت: وقتی تمام ردیف های اکولایزر را تا آخر زیاد می کنم، صدا بازتر می شود. جواب من این بود که: شاید در نگاه اوّل اینچنین بنماید، اما در حین کار در مجلس مایه به هم خوردن مجلس می شود. خیلی از صداها را در خارج از مجلس و در کوتاه مدّت نمی توان تجربه کرد. شما در برنامه مدیا پلیر همه ردیف های اکولایزر را تا آخر زیاد کنید و ببینید چه می شود! بله صدا دیستور می کند و به هم می ریزد.
شبیه این گمانه اشتباه این باور است که باور ردیف های اکولایزر را به شکل U زیاد کرد. یعنی دو طرف اکولایزر را بالا برد و وسط آن را در وسط قرار داد، حتّی برخی این فرکانسهای وسطی را از حدّ وسط پایین تر می آورند، غافل از این که این کار مایه بی مایه شدن صدا و تهی شدن آن می شود و صدایی بسیار زیبا اما بسیار خسته کننده و نامفهوم به نتیجه می رساند! دقّت کنید که هر صدای قشنگی ضرورتاً برای گوش دادن مناسب نیست!
کسانی که دو طرف اکولایزر را بالا می برند به این تحلیل توجّه کنند: شما فرکانس 40 هرتز را زیاد کرده اید که باعث پت پت صدا می شود و صدای بمی مثل پتک دارد. شما فرکانس 250 هرتز را بالا برده اید که مایه همهمه صداست، شما فرکانس 4 کیلو هرتز را بالا برده اید که مایه تیز شدن و به گوش زدن صداست.
پس اگر از اصول کار فرکانسها خبر ندارید و نمی توانید صدای هر فرکانس را تشخیص دهید اصلاً با اکولایزر کاری نداشته باشید، زیرا یک فرکانس با یک میکروفون و باند، از یک دستگاه، از یک خواننده، در یک فضا، می تواند مناسب باشد و از میکروفون یا باندی دیگر یا خواننده ای دیگر یا در فضایی دیگر، یا از دستگاهی دیگر، نا مناسب باشد!
نکته آخر:
همه چیز در کیفیت یک دستگاه، در فیلتر زیر و بم آن خلاصه نمی شود، مقوله های متعدد دیگری هم در کیفیت تأثیر دارند که یکی از مهم ترین آنها سرعت تغییر است! سرعت تغییر بالا باعث می شود صدا زنده و پاکیزه تر باشد و حتی صدا قوی تر به نظر بیاید. درباره ی مشخصات فنی این آیتم بعدها صحبت خواهیم کرد.
وب سایت https://mrjelectronic.ir
روبیکا: https://rubika.ir/mrjelectronic