اعوجاج و پارازیت در صدا به شکلهای مختلفی ظهور می یابد ( البته در اصطلاح علمی THD فقط به مورد آخر می گویند )
هوا: اگر نزدیک باند بایستید حتماً کمی صدای فیششش دائم به گوش شما می رسد. مخصوصاً اگر ولوم صدا و ولوم زیر را زیاد کنید این صدا واضح تر می شود و از چند متری هم صدای آن شنیده می شود.
کم یا زیاد بودن این مورد بسته به کیفیت قطعات به کار رفته در دستگاه و نحوه سوار کردن کیتهای یک دستگاه می باشد. به یک معنی این نوع از اعوجاج را باید به ناچار تحمّل کرد ، و اتّفاقاً در طول مراسم صدای آن برای گوشها عادی می شود. پس برای کم کردن این مورد خود را به زحمت نیندازید!
البته ممکن است در برخی دستگاهها تأثیر کم و زیاد کردن ولوم از ردیف میکروفون و ردیف خروجی (main) بر روی هوا متفاوت باشد. با این وجود به مقدار متعارف هوا اعتنایی نکنید و تنظیم دلخواه خودتان را اعمال کنید.
حقیقت این است که همه رنجهای فرکانسی برای خود هوای متناسب را دارا هستند، اما این صدای هوا را شما در فرکانسهای بالا واضح تر می شنوید، اگر دستگاه شما اکولایزر دارد ردیفهای مختلف فرکانسهای بالا را کم و زیاد کنید و تأثیر هر یک را بر هوا بسنجید (هوا در فرکانس 10 کیلو هرتز بیشترین نمود را دارد).
نویز: صدای نویز را شما در بسیاری از نوارهای ضبط شده شنیده اید، حتّی برخی از صدا برداری های تلویزیون هم نویز دارند. نویز یک صدای ویز ویز مثل صدای مگس است که مثل همان صدا روی مخ آدم راه می رود!
گاهی صدای نویز به خاطر ساخت غیر استناندارد دستگاه است، البته این حالت خیلی نادر است.
در اکثر اوقات صدای نویز به خاطر سیم میکروفون و دیگر سیمهای رابط که به پیش تقویت کننده یا پره آمپلی فایر و یا تقویت کننده نهایی آمپلی فایر است. سیم میکروفون اگر غیر استاندارد باشد یا قطعی داشته باشد یا خیلی بلند باشد یا از جایی که تشعشعات الکتریکی آن زیاد است رد بشود، در صدای دستگاه ایجاد نویز می کند. اگر می خواهید مطمئن شوید که نویز صدا به خاطر سیم میکروفون است، فیش میکروفون را از دستگاه بیرون بکشید و ببینید نویز قطع می شود یا نه؟
سیم میکروفون به خاطر امپدانس (مقاومت ورودی) بالا، خیلی حساس تر از سیم باند است. سیم باند می تواند هر سیمی باشد اما سیم میکروفون باید سیم شیلد باشد که عایق دارد (البته سیم باند هم قطعاً در کیفیت صدا مؤثر است).
شدیدترین حالت نویز هنگامی حاصل می شود که سیم مثبت از سیم منفی جدا شود و دست شما به سیم مثبت برخورد بکند (بدون اینکه دست دیگرتان به سیم منفی باشد)، مخصوصاً اگر ولوم زیر دستگاه شما باز باشد و دستگاه شما پاسخ فرکانسی مطلوبی داشته باشد، اینگونه نویز می تواند برای آن خطرناک باشد.
بدنه میکروفون به خط منفی وصل است، اما فرض کنید سیم منفی از قسمت سیم یا فیشهای آن قطع شده باشد و سیم مثبت هنوز قطع نباشد. در آن صورت دست شما که به بدنه میکروفون وصل است، دیگر به خط منفی وصل نیست (چون خط منفی قطع است)، بلکه با یک مقاومت کم (که همان کپسول میکروفون است) به خط مثبت وصل است! پس چه اتّفاقی می افتند؟ …
گاهی نویز به خاطر قرار گرفتن دستگاه در جای نامناسب است، یعنی جایی که تشعشعات الکتریکی زیاد است.
گاهی هم نویز به خاطر ناهمخوانی وسایل و ضمائمی است که به نحوی به دستگاه شما وصل شده اند. مثلاً ممکن است شما کامپیوتری را برای ضبط به دستگاهتان وصل کرده باشید که باعث اختلال در کار آمپلی فایر بشود. بود و نبود سیم ارت در این مواقع مؤثر است.
هوم: صدای هوم (شبیه صدای تو دماغی میم ممتدّ)، از خانواده صدای نویز است، لکن با فرکانس پایین. هوم شدید نشانه سوختن دستگاه می باشد! پس به سرعت دستگاه را از برق بکشید. البته عوامل نویز نیز می توانند در ایجاد هوم مؤثر باشند. اتّصال داخلیِ ناصحیحِ خط منفی می تواند کمی ایجاد نویز یا هوم بکند.
شکست: بسیاری از دستگاههای چوکی دارای شکست هستند. شکست صدا به این جهت است که ولتاژ بیس ترانزیستورها به اندازه کافی تأمین نشده است و در نتیجه وقتی صدا کم است، ترانزیستورها به کار نمی افتند. گاهی هم شکست به خاطر ضعف در پاسخ فرکانسی است.
وقتی صدا شکست دارد باید صدا را زیاد بکنید که ضعف دستگاه جبران شود. شکست در صداهای کم و صداهای تودماغی نمود بیشتری دارد. شکست صدا شبیه این است که صدا به صورت ممتد قطع و وصل می شود و دستگاه نمی تواند به صورت دائم و ممتد صدای درخواستی را پاسخ دهد.
گاهی هم شکست صدا متوجّه باند است، باند نیم سوز نمی تواند در صدای پایین به صورت ممتد صدا را تحویل بدهد و با پدیده شکست مواجه می شوید.
برخی دستگاهها هم که پاور آنها تصفیه فرکانسی ندارد می توانند ایجاد شکست بکنند، مخصوصاً اگر سیم باند شما دراز باشد.
صدای شکست از دردسرهای بزرگ برای سازندگان دستگاه و استفاده کنندگان آن است، زیرا درمان این مشکل خیلی سخت است. تنها اگر شکست صدا متوجّه ضعف در پاسخ فرکانسی باشد شما می توانید با انتخاب سیم میکروفون و سیم باند مناسب و قرار دادن دستگاه در جای مناسب از شدّت آن بکاهید.
دیستور: اعوجاج یا دیستورت پدیده ای است که در تمام دستگاهها در حدّی وجود دارد. دیستورت ناخالصی و بی کیفیتی صدا در اوج صدا را گویند. هر قدر که صدا بالاتر می رود از کیفیت و وضوح آن کاسته می شود، علّت آن هم عدم تعادل در جفت ترانزیستورهای خروجی پاور (یا پری) است.
دستگاههایی مثل اکو چنگ (در برخی مدلهایش) برای مقابله با دیستورت صدا از کامپریسور استفاده می کنند که صدای ورودی پاور را در اوج صدا تعدیل می کند و اگر از حدّی بیشتر بشود آن را به طور خودکار کم می کند.
در برخی میکسرها مثل یاماها نیز ولومی به همین نام دیده می شود (کامپریسور).
یک دستگاه اکو همراه (که 20 وات قدرت دارد) را به دست بگیرید و در آن فریاد بزنید تا اوج مفهوم دیستورت را درک کنید (اکو همراههای مرسوم دارای 10 درصد دیستورت هستند که این مقدار خیلی زیاد است).
اما کمی بحث را تخصّصی تر می کنیم:
دیستورت صدا گاهی متوجّه پری ورودی است و گاهی متوجّه پاور خروجی.
دیستورتی که مربوط به پری ورودی می شود، با کم و زیاد شدن فاصله دهان شما با میکروفون کم و زیاد می شود. البته برخی میکروفون ها به نزدیک بودن صدا حساستر هستند و میکروفون هایی مثل EV اصلاً حساس نیستند!
اگر دستگاه شما دارای ولوم گین است، می توانید با کم و زیاد کردن این ولوم حساسیت نزدیکی میکروفون را تنظیم کنید.
به هر حال دیستورتی که متوجّه ورودی دستگاه است، اصلاً ربطی به زیاد بودن صدای خروجی ندارد، بلکه ممکن است شما صدا را از قسمت خروجی main کم کنید و در میکروفون داد بزنید و شاهد دیستورت صدا باشید.
معمولاً زیاد کردن ولوم صدا از ردیف میکروفون حساسیت میکروفون را بالاتر می برد، پس صدای این ردیف را به تناسب خروجی اصلی تنظیم کنید.
توجّه کنید که اگر میکروفون شما میکروفون بیسیم است دیستورت ورودی هیچ ربطی به دستگاه نخواهد داشت، بلکه خود میکروفون و مداراتی که در آن تعبیه شده در مقدار دیستورتمیکروفون بیسیم تعیین کننده هستند.
برای خلاصی از دیستورت میکروفون به مداحها یاد بدهید که میکروفون را به دهان خود نچسبانند.
اما دیستورت خروجی چنانچه توضیح داده شد، معلول زیاد شدن صداست و در اوج صدا مایه آزار دهنده شدن صدا می شود. در واقع وقتی می گویند صدا زیاد است، صدا زیاد نیست، بلکه خراب است و یکی از انواع خرابی همین دیستورت صداست.
ممکن است یک دستگاه 50 وات وقتی به اوج صدا می رسد به خاطر دیستورتی که دارد بمانند یک دستگاه 300 وات بنماید! و این شما هستید که باید تشخیص بدهید چقدر صدا دیستورت دارد و چقدر بلند است؟!
تنها چیزی که در دیستورت خروجی دستگاه تأثیر گذار است، کیفیت طراحی پاور خروجی است که اوّلا: ترانزیستورهای خروجی آن با هم قرین باشند و ثانیاً: بخش تأمین ولتاژ ترانزیستورهای آن (رگوله کننده جریان) ثبات کافی را داشته باشد.
شما با انتخاب باند بزرگ و باکیفیت می توانید دیستورت خروجی را تا حدودی ماست مالی بکنی
وقتی دستگاه بر اثر اعوجاج قدرت پاسخگویی فرکانسی را از دست می دهد…
دستگاههای قدیمی زیاد با این مشکل مواجه می شوند که وقتی فرکانس کاری آنها بالا می رود (مثلاً ولوم زیر تا آخر باز می شود) دستگاه هنگ می کند و دیگر توان آنالیز صدا را از دست می دهد. مثل کسی که داد زده و ناگهان صدای او می گیرد.
هنگامی که ولوم دستگاه را تا آخر باز کرده اید ولی در آن میکروفونی متصل نکرده اید ممکن است با این نوع خرابی صدا مواجه شوید.
دستگاههای جدید هم گاهی هنگام قطع شدن سیم میکروفون با این مشکل مواجه می شوند. در این هنگام یک صدای چندش آور و گوشت خراش مثل صدای کشیده شدن ناخون به … شنیده می شود، و ادامه پیدا کردن این حالت (گرچه باند قطع باشد) موجب آسیب دستگاه می شود.
دستگاهِ خود را از جهت فرکانسی ایزوله کنید تا کمتر با این مشکلات مواجه شوید.
وب سایت https://mrjelectronic.ir
روبیکا: https://rubika.ir/mrjelectronic
ایتا: https://eitaa.com/mrjelectronic